‘Hoera! … zou ik bijna uitroepen, als deze jubel over een poëziebundel niet te prozaïsch klinken zou. Daarom hou ik het op: gefeliciteerd Grange Fontaine met weer een uitgave in de reeks woorden temmen‘.

‘Na Van kop tot teen met Charlotte Van den Broeck en Jeroen Dera (2020) en 24 uur in het licht van Kila & Babsie (2018), is deze nieuwste bundel ook sterk met slechts tien gedichten van voor 2010 – Paul van Oostaijens Het dorp is de honderdjarige – inclusief twee toepasselijke nieuwe gedichten van de samenstellers zelf. Schaffer, Hirs, Lucebert, Snoeck, Van Binsbergen, Stitou, Faverey, Fabias, Neylen, Oosterhoff, Bruinja en anderen worden op hun adressen ‘bezocht’. Omgeven door een prettig voorwoord en dito index, bibliografie en opnieuw spannend vormgegeven, is deze bundel gezond eigenzinnig en diepgravend voor de doelgroep “volwassenen en jongeren vanaf 12 jaar”.’

‘Toon de stad is een avontuurlijk, informatief en soms gezond confronterend boekwerk. Het mag eigenlijk niet ontbreken in boekenkasten van wie poëtisch leven willen, al dan niet als onderdeel van hun levenskunst’.

‘De tekstuele inhoud is al even mooi en verzorgd. Van Gasse en Ham leiden de gedichten in hun gesprekjes heel laagdrempelig in. Ze maken echter geen knieval voor de lezer. De gekozen gedichten zijn uitdagend ​’.

‘Omdat de gedichten zijn ingekaderd in de enthousiaste gesprekken tussen Ham en Van Gasse en allerlei interactieve opdrachten bevatten, is de lezer nooit alleen. Wie de moeite neemt de gedichten en de opdrachten zorgvuldig te lezen en na te denken zal in staat zijn te associëren, betekenis te geven en te ontdekken hoe veelzijdig en veellagig poëzie is. Lukt dat een keer niet, dan is er geen nood aan de man omdat de bundel een rijke keuze aan nieuwe en canonieke poëzie bevat’.

Aan de hand van enthousiasmerende en deskundige gidsen als Lies Van Gasse en Laurens Ham, die zelf dichten en poëzie doceren aan studenten, dwalen door een liefdevol uitgegeven gedroomde stad vol gedichten is wel een uitstekende manier om jonge lezers kennis te laten maken met hedendaagse en canonieke dichters en te laten zien en voelen wat poëzie vermag.

Toon de stad is niet opgezet als educatief handboek, maar wel uitermate geschikt voor het onderwijs. De speelse aanpak en de grote variatie in de opdrachten bieden een activerende didactiek voor losse lessen poëzie, een lessenserie of, in combinatie met de eerste twee delen ‘Woorden temmen’, zelfs een doorlopende leerlijn.

‘Het huis van de poëzie heeft (net als dat van de Heer) vele kamers, en een heleboel van die kamers laten Lies Van Gasse en Laurens Ham zien in hun Toon de stad, het nieuwste deel in de succesvolle reeks Woorden temmen van boeken die tegelijkertijd bloemlezingen zijn en uitnodigingen aan (jonge) mensen om binnen of buiten de klas de poëzie te ontdekken’.

‘Volgens mij worden de deeltjes van Woorden temmen, die steeds door een ander tweetal worden samengesteld, steeds beter, alsof ieder duo weer leert uit de lessen van de vorige. Van Gasse en Ham hebben een mooie keuze aan gedichten gemaakt, die dus heel vaak over kamers en andere locaties gaan, en ze hebben steeds weer iets aardigs te melden. Dat begint steeds met een kort ‘gesprekje’ op papier van de twee samenstellers over het gedicht (“LAURENS ‘Mark Boog speelt in dit gedicht met de conventies van het sprookje.’ LIES ‘Precies! Ik vind het prachtig hoe Mark Boog in strofe twee en drie bestaande verhaalelementen uit sprookjes combineert tot fraaie beelden.’”). Die stukjes doen mij eigenlijk verlangen naar een poëziepodcast van deze twee. Verder zijn er kleine stukjes waarin je wordt uitgenodigd om bepaalde passages nog eens preciezer te lezen, om over bepaalde stijlkenmerken nog eens goed na te denken, om andere kunstvormen erbij te betrekken en om zelf ook eens een tekst te schrijven’.

‘Het gedicht van Boog is bijvoorbeeld ‘Naast iedere wieg een fee‘ uit Er moet sprake zijn van een misverstand uit 2010. Van Gasse en Ham vragen onder andere om de vrolijke en angstige uitdrukkingen uit het gedicht te halen, om zelf in een gedicht of verhaal een lievelingssprookje te herschrijven, naar vaag taalgebruik te zoeken in je eigen horoscoop of in het weerbericht. Daarnaast krijg je kort uitgelegd wat focalisatie is en maak je kennis met de Amerikaanse folkmuzikant Anaïs Mitchell en de stop-motionfilm Frankenweenie van Tim Burton. Genoeg materiaal om écht met zo’n gedicht bezig te zijn’.

Poëzie leren lezen.

‘Een bekend probleem van poëzieonderwijs is dat het moeilijk te geven is. Leerlingen zijn lastig te motiveren, docenten weten zich niet goed raad en er is te weinig tijd’.

‘Hoe het óók kan, bewijzen dichteres en beeldend kunstenares Lies Van Gasse en UU-docent Moderne Nederlandse Letterkunde en dichter Laurens Ham. Zij schreven het boek Toon de stad, waarvan de ondertitel ‘poëzie ontdekken, zelf gedichten schrijven, kijken en luisteren’ de doelen weergeeft. Elk gedicht wordt vergezeld van opdrachten: denk, doe, lees, kijk, weet. Ze presenteren de gedichten als een stad, waarvoor je al je zintuigen aan het werk zet’.

‘Geen algemeen bekende gedichten hier, zoals Marsmans platgetreden ‘Denkend aan Holland’. De schrijvers grijpen vaak naar minder toegankelijke poëzie van bijvoorbeeld Xavier Roelens, Rosalie Hirs, Anneke Brassinga en Gerrit Kouwenaar. Maar ook andere sterke dichters die je zelden in de geijkte poëzieles tegenkomt, komen langs, zoals Maartje Smit, Nyk de Vries en Mark Boog’.

‘De schrijvers geven heel weinig technische vragen en opdrachten over rijm of metrum. In de opdrachten laten ze jou die gedichten met andere gebeurtenissen of herinneringen associëren. Zo leidt een gedicht van Hannah van Binsbergen tot de Koude Oorlog en de invasie van Oekraïne. Een gedicht van Maarten van der Graaff roept vragen op over het imago van ‘de dichter’. Elders, in een vraag over alliteratie, wordt dit woord niet genoemd; het gaat over ‘stuwende ritmes en herhalende klanken’’.

‘De schrijvers geven nauwelijks les. Hun nadruk ligt op de lees- en luisterervaring. Ze delen ruimhartig in hun eigen ervaringen door naast, en niet boven de leerling te gaan staan en die uit te nodigen. ‘Woorden temmen’ is een aanrader voor wie leerlingen wil enthousiasmeren of zichzelf wil uitdagen’.

‘De bundel onderscheidt zich van andere bloemlezingen door boeiende reflecties van de samenstellers. Ieder gedicht wordt meteen gevolgd door een korte dialoog waarin Laurens en Lies hun eigen indruk van het gedicht meegeven. ‘

‘De geselecteerde poëzie – onder meer van Radna Fabias, Paul van Ostaijen en Maarten van der Graaff – is consequent van hoog niveau…’

‘Toon de stad is het ideale cadeauboek. Voor taalvaardige jongeren, voor leergierige volwassenen, voor de creatieveling die permanent met een writers block aan zijn been loopt, voor de leerkracht die een beetje hulp kan gebruiken om aan leerlingen uit te leggen wat poëzie nu precies zo boeiend maakt…’

‘Toon de stad is geen bundel die je in korte tijd tot je neemt. De opgenomen gedichten dagen uit om begrepen te worden en dat kost moeite, bij het ene meer dan bij het andere, maar nergens zomaar zonder inspanning’.

‘Daarnaast zetten de samenstellers je flink aan het werk, hoewel het uiteraard een eigen keuze is hoever je daarin wilt gaan. In ieder geval bieden Van Gasse en Ham de benodigde handvatten, het is aan alles te merken dat zij er veel moeite voor hebben gedaan. Het resultaat is een enthousiasmerende bundel die uitdaagt om je verder in deze teksten te verdiepen en ermee aan de slag te gaan, op reis te gaan’.